Samenvatting van een artikel door klinisch psycholoog en senior onderzoeker Dr. Bert van der Werf: “De separeer en de prikkelarme omgeving”.
Het gebruik van isoleermaatregelen is wettelijk alleen geoorloofd ter afwending van gevaar. Maar de vraag in hoeverre deze maatregelen tevens schade opleveren, is nauwelijks onderzocht, terwijl daarvoor vele en sterke aanwijzingen bestaan.
Er wordt verondersteld dat de separeercel een heilzaam therapeutisch effect heeft. Separatie wordt als belangrijk hulpmiddel gezien om de patiënt tot rust te laten komen. Maar er bestaat geen enkel wetenschappelijk bewijs voor dit veronderstelde heilzame effect. Wat wel bestaat zijn de vele persoonlijke verhalen van patiënten over de schade die zij van gedwongen separatie hebben ondervonden, ook op lange termijn, vergelijkbaar met verhalen van mensen die werden gegijzeld.
Geheel anders ligt het wanneer de patiënt er zelf voor kiest om zich in de isoleercel terug te trekken. Hierover vertellen patiënten dat de separatie voor hen juist rust en veiligheid betekent in geval van een ernstige crisis, beter dan sederende medicatie.
Het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens dient als basis voor een recht op “menswaardige behandeling” binnen de gezondheidszorg Gedwongen separatie valt hier moeilijk mee te rijmen.
In sommige Europese landen is separatie al jaren bij wet verboden, zoals in Noorwegen en Denemarken. In andere landen, zoals in Engeland en Zweden is het separeren op zijn Nederlands praktisch nagenoeg verdwenen op grond van het regionaal verplichte kwaliteitsbeleid. Op zijn Nederlands, want “seclusion”, zoals separeren in het Engels wordt genoemd, staat bvb in Noorwegen voor een seclusion area, een compleet ingerichte kleine afdeling, waar de patiënt gescheiden van anderen kan worden verpleegd. Hij mag daar echter in tijden van crisis nooit eenzaam worden opgesloten of alleen gelaten. In dat land wordt dat beschouwd als professionele doodzonde: barbaars en middeleeuws. Vaak wordt het toedienen van (sederende) medicatie daar beschouwd als veel humander en doelmatiger dan oplsuiting in een separeercel. In Scandinavische landen is contact herstellen met de patiënt een sleutelbegrip, terwijl men daar vreemd aankijkt tegen het argument van de separeercel als “prikkelarme” omgeving. Opmerkelijk feit: de verpleegkundige “bestaffing” op opnameafdelingen in de Scandinavische landen ligt aanmerkelijk (tot zelfs driemaal) hoger dan in Nederland.
De idee van prikkelarm krijgt in verschillende landen een andere en soms zelf tegenstrijdige praktische invulling: op sommige plaatsen verft men de afdeling in het groen omdat dit rustgevend zou zijn, op andere plaatsen vindt men het belangrijk dat de separeercel niet afgescheiden is van de drukte van de afdeling, zodat de patiënt in contact kan blijven met de groepsgenoten, wat het basaal gevoel van veiligheid zou bevorderen. In Nederland wordt juist het contact met medepatiënten tijdens separatie als te sterke prikkel beschouwd. Wel is er in Nederland een raam waardoor de gesepareerde patiënt naar buiten kan kijken, in andere landen wordt dan weer beschouwd dat dit voor teveel prikkels zou zorgen. Er wordt zomaar van alles beweerd en toegepast zonder enige vorm wetenschappelijke onderbouwing.
Bestaat overprikkeling dan wel of niet? Ja natuurlijk wel. De vraag is echter of een gedwongen plaatsing in de separeercel de geschikte remedie is. Dat patiënten dit jaren later nog als traumatische ervaring beschrijven, heeft te maken met het feit dat gedwongen separatie gepaard gaat met macht, onmacht en repressie. De gesepareerde patiënt is feitelijk totaal overgeleverd aan de macht van de hulpverleners.
Er is dus duidelijk nood aan kritisch onderzoek over het onderwerp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten