Separeren voorkomen

artikel daterend van 30/09/2008 gevonden op psy.nl

‘We weten inmiddels hoe je separeren moet voorkomen’

Justine Theunissen, projectcoördinator separeervrije behandeling bij ggz-instelling De Gelderse Roos in Arnhem, realiseerde met haar team als eerste in Nederland een afdeling zonder separeercellen. Na kliniek Siependaal in Tiel wordt nu ook in andere klinieken van De Gelderse Roos het aantal separaties teruggedrongen.


Wat vindt u van de discussie die is losgebarsten als gevolg van het sterfgeval in de isoleercel van de Amsterdamse kliniek SPDC Oost?
‘Ik ben enorm geschrokken dat het separeerbeleid op deze afdeling zo lang heeft kunnen voortduren en met deze verschrikkelijke gevolgen. Dit is heel akelig nieuws anno 2008. Iedereen kán inmiddels weten hoe je separeren moet voorkomen. Wij zijn in Tiel al in 2002 begonnen met een separeervrije afdeling en het landelijk project Dwang en Drang draait ook al een aantal jaren.’

Kan de psychiatrie helemaal zonder separeercellen?
‘In een kliniek met vier- tot vijfhonderd opnames per jaar doen zich hooguit vijf tot tien situaties voor waarin je mogelijk een patiënt voor een paar uur zou moeten separeren. Het gaat dan meestal om een combinatie van psychiatrie, drugs en forse agressie bij een patiënt die we niet kennen als hij wordt binnengebracht. Soms had een patiënt ook eerder opgenomen moeten worden.’

Hebt u separeercijfers van de Arnhemse kliniek waar u nu werkt?
‘In 2004 werd op de opnameafdeling met 36 bedden in Arnhem nog 143 keer gesepareerd. Het eerste half jaar van 2008 zijn slechts drie patiënten kortdurend gesepareerd. Deze gevallen hebben we achteraf uitgebreid besproken tijdens de wekelijkse intervisie.’

En, had het anders gekund?
‘Ja, bijvoorbeeld door nog intensiever samen te werken met de ambulante zorg. Tachtig procent van de opgenomen patiënten is bekend bij onze ambulante hulpverleners. Een psychose heeft meestal een aanlooptijd. Meer ambulante hulp en vroegtijdig afstemmen met de kliniek kan voorkomen dat de crisisdienst uiteindelijk moet ingrijpen.’

Wat helpt om separeren te voorkomen?
‘Teamgeest. Het hele team moet doordrongen zijn van de noodzaak om zo min mogelijk te separeren. En training. We zijn getraind om escalerende situaties vroeg te signaleren en alternatieven te bieden. Belangrijk daarbij is dat er altijd iemand op de groep is. Ook psychomotore therapie kan helpen om de agressie te reguleren of nog eenvoudiger: een potje voetbal of badminton in de sportzaal met de verpleegkundige.

En als het dan toch mis gaat?
In een crisissituatie geven we de patiënt veel aandacht en proberen we de relatie zo goed mogelijk intact te houden. Dus niet met z’n vieren boven op de patiënt springen. Daarmee verbreek je het contact, je doet hem pijn en je roept agressie op. Verder betrekken we familie erbij. Zij hebben zoveel kennis, die moet je gebruiken. En een goed dagprogramma, want structuurloze dagen werken escalaties in de hand.’

Zijn er ook bouwkundige aanpassingen nodig?
‘In Tiel, Arnhem en Wolfheze hebben de oorspronkelijke isoleercellen om laten bouwen tot intensive care units. Dat zijn slaap- en zitkamers waar de cliënt de ruimte heeft. Er kan makkelijk één op één-begeleiding worden gegeven en ook de familie kan daar op bezoek komen.’

Er wordt in de Tweede Kamer gediscussieerd over het isoleren van psychiatrische patiënten. Welk advies zou u willen meegeven?
‘Dat er ook na 2008 geld beschikbaar moet blijven voor het landelijk Dwang- en drangproject in de psychiatrie. Maar dan wel met een verplichtend karakter en harde doelstellingen. Er is veel ervaring opgedaan met het terugdringen van separaties. We weten inmiddels wat werkt. De tijd is echt voorbij dat iedereen weer iets nieuws moet gaan uitvinden. Verplicht bijvoorbeeld instellingen om separeers om te bouwen tot intensive care units.’

Wordt er dan gefreewheeld met het projectgeld?
‘Ik denk dat er geld verdampt. De verleiding is groot om er personeelstekorten mee op te lossen en er uitzendkrachten van in te huren.’ (ML)